دانستنیهای بتاکاروتن:
بتاکاروتن بهعنوان ماده پیشساز ویتامین A و محلول در چربی در بدن شناخته میشود که در مواد غذایی گیاهی وجود دارد. بتاکاروتن یکی از مواد آنتیاکسیدانی قوی بهشمار میرود که از تولید رادیکالهای آزاد اکسیژن در بدن جلوگیری میکند و از این رو در بدن عملکرد مستقل از ویتامین Aدارد.
چون بدن قادر به ساختن بتاکاروتن نیست بنابراین به منابع خارجی آن نیازمند است. مقادیر توصیه شده روزانه بتاکاروتن برای مردان 6 میلیگرم و برای زنان 8/4 میلیگرم است. در دوران بارداری وشیردهی میزان نیاز افرایش مییابد. بهطور متوسط 2/1 تا 3/1 ویتامین A رژیم غذایی از بتاکاروتن تامین میشود. اگر به توصیههای انجمن ملی سرطان آمریکا عمل کنیم باید نسبت بتاکاروتن به ویتامین A در رژیم غذایی حدود 9 به 1 باشد. منابع غذایی غنی بتاکاروتن شامل سبزیهای زرد ونارنجی و میوهها وسبزیهای دارای برگ سبز تیره هستند. بتاکاروتن موجود در میوهها و سبزیها بسته به گونه آنها، فصل، طول مدت نگهداری، موقعیت رشد و درجه رسیدگی به آنها متغیر است. هویج، کدو حلوایی، فلفل دلمهای زرد و قرمز، گوجهفرنگی، برگهای سبزتیره کاهو، چغندر، اسفناج، هلو، شلیل، آلو، زردآلو، گرمک، طالبی، انبه، خرمالو و نارنگی از جمله منابع غذایی عمده بتاکاروتن هستند.
بتاکاروتن به علت عمل آنزیم ودر معرض نور و اکسیژن قرار گرفتن، برخی از فعالیتهایش را در موادغذایی در طی نگهداری آنها از دست میدهد. ازدست دادن آب سبزیها و میوهها بهطور عمده فعالیت بیولوژیکی بتاکاروتن را کاهش میدهد. اما منجمد کردن مواد غذایی پایداری بتاکاروتن را کاهش نمیدهد. از نظر جذب، عوامل زیادی در رژیم غذایی از جمله چربیها و پروتئین جذب بتاکاروتن را تحت تاثیر قرار میدهند. تقریبا 10 تا 50 درصد از کل بتاکاروتن مصرفی در مجرای گوارشی جذب میشود. در دیواره روده کوچک بتاکاروتن بهوسیله آنزیم دی اکسیژناز به ویتامین A (رتینول) تبدیل میشود. وقتی دریافت بتاکاروتن از رژیم غذایی زیاد میشود، میزان جذب آن کاهش مییابد. اگر فردی ویتامین A کافی داشته باشد، تبدیل بتاکاروتن کاهش مییابد. بنابراین، بتاکاروتن یک منبع خوب ویتامین A برای بدن بهشمار میرود. برخی از افراد بیشتر در معرض خطر کمبود بتاکاروتن قرار دارند. برای مثال پایین بودن سطح بتاکاروتن خون در افراد سیگاری و کسانی که داروهای کاهش دهنده فشار خون و یا قرصهای ضدبارداری مصرف میکنند، گزارش شده است. بتاکاروتن اضافی بهطور عمده در بافتهای چربی بدن ذخیره میشود و بهطور مستمر تبدیل به ویتامین A میشود. اما مصرف زیادتر از معمول آن میتواند موجب هایپرکاروتنوئید بشودکه طی آن رنگ پوست بهخصوص در کف دست و پاها زرد رنگ میشود، اما این رنگ زرد پوست در زمانی که مصرف آن کاهش یافته و یا قطع میشود، برطرف میشود.
مطالعاتی که در انسان برای ارزیابیایمنی بتاکاروتن انجام شده است نشان داده است در افرادی که روزانه 50 تا80 میلی گرم بتاکاروتن مصرف میکردند، آثار مضر مشاهده نمیشود و نتیجه گرفته شده که بتاکاروتن برای انسان یک ماده غیر سمیاست. خواص آنتیاکسیدانی بتاکاروتن به اثبات رسیده است و مطالعات اپیدمیولوژیکی متعددی ارتباط کاهش خطر سرطان را با دریافت بالای بتاکاروتن نشان داده است. در صنایع غذایی بتاکاروتن به عنوان رنگ خوراکی و منبع ویتامین A، به محصولات غذایی از جمله روغنهای خوراکی، غلات و نوشیدنیها اضافه میشود. کره، مارگارین و آب میوههای صنعتی اغلب با بتاکاروتن غنی میشوند. مراجع علمی و متخصصان تغذیه و همچنین انستیتو ملی سرطان آمریکا گنجانیدن انواع سبزیها و میوهها را در برنامه غذایی روزانه برای تامین ویتامینها و املاح بهویژه ویتامینهای آنتی اکسیدان مانند بتاکاروتن قویا توصیه میکنند.